فک خزری با نام علمی (Pusa caspica) یک گونه پستاندار دریایی کمیاب است که تنها در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن مانند ولگا و اورال زندگی می‌کند. این‌گونه تنها پستاندار دریای خزر است  و به دلیل صید بی‌رویه و به هم خوردن شرایط زیستی و کاهش شدید جمعیت نیازمند حمایت بین‌المللی است.

به گزارش ایسنا،  فک خزری به‌طور میانگین ۱.۵ متر طول و ۸۰ کیلوگرم وزن دارد و یکی از کوچک‌ترین انواع فک به‌شمار می‌رود. ساحل‌نشینان شمال کشور به این جانور سگ آبی می‌گویند. این گونه در دنیا منحصر به فرد است و تنها در دریاچه خزر یافت می‌شود. این حیوانات زندگی اجتماعی دارند و اغلب در دسته‌های بزرگ دیده می‌شوند. فک‌ها جانورانی دارای اهمیت برای اکوسیستم دریای خزر به شمار می‌آیند و نابودی این جانوران می‌تواند اکوسیستم خزر را به خطر ‌اندازد.

فک‌های دریای خزر مهاجرت سالانهٔ منظمی دارند. آن‌ها به دمای آب بسیار وابسته‌ هستند. وقتی دمای آب افزایش می‌یابد، آن‌ها به بخش‌هایی که آب عمیق‌تر و سردتر است، مهاجرت می‌کنند. حدود ماه بهمن ماه فک‌های بالغ به سواحل شمالی خزر (روسیه و قزاقستان) سفر می‌کنند تا ماده‌های باردار توله‌هایشان را روی سطوح یخ‌زده‌ آب به دنیا بیاورند. زندگی فک خزری را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ دوره اول مربوط به جفت‌گیری و فعالیت‌های تولید مثلی است. دوره دوم زمان موریزی این حیوانات و دوره آخر فصل مهاجرت و جست و جوی غذا است. فک‌های خزری معمولاً به دنبال غذا به بخش‌های میانی و جنوبی دریای خزر از جمله آب‌های ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان مهاجرت می‌کنند.

فک دریای خزر گونه‌ای است که در معرض خطر انقراض قرار دارد و جمعیت آن از چند میلیون به کمتر از ۱۰۰ هزار رسیده‌ است و با وجود اینکه هنوز جمعیت قابل توجهی از فک‌های دریایی باقی مانده‌اند اما کاهش جمعیت آن‌ها یک تهدید به حساب می‌آید چراکه تنها زیستگاه این گونه در دریای خزر است. یکی از دلایل کاهش جمعیت فک خزری علاوه‌بر برهم خوردن شرایط زیستی، به‌دام افتادن تصادفی این پستاندار در تورهای ماهیگیری عنوان می‌شود.

فک خزری بر اساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های در معرض خطر انقراض قلمداد می شود و براساس فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (IUCN ) جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض (EN) طبقه‌بندی شده است.

سل ۹۶ به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران، مفادی در مورد حفاظت از فک خزری به کنوانسیون CMS (حفاظت از گونه‌های وحشی مهاجر) اضافه شده است که بر مبنای آن باید کشورها در حوزه حفاظت از فک خزری و زیستگاه‌های این گونه اقدامات لازم را انجام دهند. اما در سال ۹۸ سازمان حفاظت محیط زیست با اجرای طرح گردشگری در مساحتی حدود ۲۲ هکتار از آشوراده موافقت کرد که با مخالفت‌های زیادی مبنی بر اینکه اجرای این طرح خطرات زیادی برای قلمرو زیستی فک خزری به همراه دارد، روبه‌رو شد.

گفتنی است،  فک خزری نیز مانند گور ایرانی، خرس سیاه آسیایی و گوزن زرد ایرانی جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض کشور هستند بنابراین توجه سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان متولی حفاظت از گونه‌های حیات وحش به آن ها امری ضروری است.

نسخه PDFنسخه چاپی