آوای جامعه / گروه گزارش / علی البرزی

در روزگاری نه چندان دور، فرهنگ عمومی جامعه به حداقل واژگان و کلماتی که بار معنایی بی ادبانه ای به همراه داشت، واکنش نشان می داد و آن را نشانه بی ادبی و دوری از شخصیت اجتماعی می دانست. اما کمی تامل در رفتارها و گفتارهای برخی افراد امروزی نشان می دهد این روزها دیگر اینگونه نیست و نوعی ادبیات خاص در گفتار عمومی جامعه و به ویژه در دیالوگ های برخی از جوانان و نوجوانان رسوخ پیدا کرده است.

بی ‌شک شما هم در ارتباطات خانوادگی، دوستان و کاری خود با نوع خاصی از ادبیات گفتاری عجیب و غریب مواجه شده‌اید، ادبیاتی که در حال گسترش و اپیدمی شدن در فرهنگ زبانی اصیل جامعه ایران است.

ادبیات خاصی که گسترش آن در سال‌ های گذشته باعث هشدارهای پیاپی کارشناسان و جامعه‌ شناسان اجتماعی نسبت به اپیدمی شدن گفتار نامناسب و در برخی موارد سخیف همراه با افزایش «آلودگی کلامی» در محیط ‌های اجتماعی شده است.

*رفاقت با حرف‌های رکیک!

نکته قابل تامل اینجاست که در برخی از محیط‌ های اجتماعی، ناسزا و حرف های رکیک، نماد رفاقت شده است و جنبه دوستی دارد! برای مثال وقتی چند جوان به یکدیگر می رسند ابتدای سلام و احوالپرسی ‌شان با ناسزا به یکدیگر شروع می شود و سپس درباره موضوعات دیگر با هم صحبت می کنند!

به این اصطلاحات، واژگان و کلمات خاص توجه کنید : بچه مایه‌دار (آدم ثروتمند و پولدار)، حالتو اخذ کردم (حالت را گرفتم)، بتعریف (تعریف کن)، های بیست (بهترین)، بیق (گیج- عقب‌ افتاده)، برو جلو بوق بزن (زیاد ادعا نکن، زیاد حرف نزن)، انبارتیم (مخلص شما هستیم)، اومد حرف بزنه بالانس زد (کنایه از حرف نامربوط زدن)، چایی تیار کنیم (چایی را آماده کنیم)، چمنتیم (چاکر و مخلص و نوکر شما هستم؛ چمن مخفف ۳ واژه چاکر، مخلص و نوکر است)، اگه تو ختمی ما هفتیم (کنایه از برتری‌جویی)، ما خودمون زغالیم (کنایه از وارد بودن به همه مسائل)، کرتیم (در خدمتیم)، اومد راه بره تک چرخ زد (خطاب به کسی که کاری را خراب می‌کند) و…

این موارد تنها چند نمونه از صدها واژگان و اصطلاحات نامتعارف است که شما هم در بین دیالوگ‌های برخی دوستان، آشنایان، اعضای خانواده و حتی همکاران خود در ادارات و سازمان‌ها شنیده‌اید. باید به این واژگان موارد دیگری را هم اضافه کرد که به دلیل حفظ اصول اخلاقی نمی‌توانیم به آن ها در این نوشتار اشاره‌ای کنیم، مواردی که پا را از واژگان متداول فراتر گذاشته و در برخی موارد با عبارات رکیک، زشت و ناپسند آمیخته می‌شود!

شرایط به صورتی است که یک جوان در جمع دوستان اگر این کلمات را به کار نبندد و خود را همرنگ جماعت نکند از جمع دوستان کنار گذاشته می شود و در اصطلاح بازی را می‌بازد، شوربختانه اینکه این نوع ادبیات بین برخی از گروه های تحصیلکرده و دانشگاهی هم در حال گسترش است و در دیالوگ های روزانه در محیط های فرهنگی هم شنیده می شود!

*وقتی فضای مجازی واژه سازی می کند

اگر یکی از دلایل اصلی شکل گیری این نوع آسیب اجتماعی را فضای مجازی بی در و پیکر و ادبیات وارداتی از شبکه های اجتماعی و ماهواره ای بدانیم سخن به گزاف نگفته ایم.

موضوعی که محمد حیدریان جامعه شناس و استاد دانشگاه هم به آن تاکید می کند و به «اطلاعات آنلاین» می گوید: شبکه های اجتماعی این روزها در همه شرایط، زمان و مکان در دسترس افکار عمومی جامعه و به ویژه جوانان است، شبکه های اجتماعی که ضوابط درستی برای تولید محتوای با کیفیت، استاندارد و متناسب با شرایط فرهنگی جامعه ایران در آن وجود ندارد و در سال های گذشته شاهد توسل به روش ها و ترفند های غیر موجه و غیر اخلاقی در برخی کانال ها،گروه ها و شبکه های اجتماعی برای افزایش بازدید و جذب مخاطب هستیم.

به باور این جامعه شناس، علاوه بر شبکه های اجتماعی نباید از رفتار سازی و واژه پردازی برخی سریال ها و نمایش های شبکه خانگی هم غافل شد، سریال هایی که در بستر شبکه نمایش خانگی در سال های گذشته تولید شده است، در کنار ترویج خشونت و رفتار های نامناسب یک ویژگی دیگر هم دارد که که کمتر در تحلیل ها به آن اشاره می شود، این موضوع نبود نظارت دقیق بر متن گفتاری بازیگران و ادبیات گفتاری این سریال ها است، در مواردی شاهد متلک پرانی ها و به کاربردن الفاظ رکیک در این سریال ها توسط بازیگران و چهره های شناخته شده هستیم.

حیدریان می افزاید : استفاده از کلمات مذموم رکیک و دشنام های گوناگون یکی از ویژگی های سریال ها و نمایش های شبکه نمایش خانگی است که در بیشتر خانواده های ایرانی جایگاهی ندارد.

وی با اشاره به اینکه به کار بردن ادیبات سخیف برای جذب مخاطب بیشتر از زبان چهره های شناخته و حتی برخی سلبریتی ها در این سریال ها بیان می شود، خاطر نشان می کند: نوجوانان و جوانانی که این سریال ها را تماشا می کنند در دراز مدت از رفتار و دیالوگ بازیگران تاثیر پذیر می شود و در زندگی اجتماعی هم در بین دوستان و خانواده خود از این نوع گفتار تقلید می کند، در حقیقت خود را در جایگاه قهرمان یک سریال و فیلم قرار می دهد و مانند نمایش در سریال ها، رفتار و گفتار دارد !

*اگر جدی نگیریم!

فراموش نکنیم اگر این آسیب جدی و پدیده ناهنجار «آلودگی کلامی» را جدی نگیریم ، در روزگاری نه چندان دور الفاظ رکیک و ناسزا بخش جدایی‌ ناپذیر فرهنگ اصیل کلامی در جامعه می‌شود و بسیاری از حرمت‌ها و حریم‌ها بین زن و مرد از بین می‌رود!

فراموش نکنیم اگر امروز این ادبیات نامناسب را جدی نگیریم، روزی همین ادبیات زندگی و حریم اخلاقی همه ما را جدی می‌گیرد و زمانی به خودمان می‌آییم که کار از کار گذشته است! صدای آژیر هشدار برای این آسیب اجتماعی و فرهنگی زمانی گوش خراش‌ تر می ‌شود که این «گفتمان خاص» از لایه‌های عام جامعه به لایه‌های دیگر یا همان قشر تحصیلکرده هم رسوخ پیدا کرده باشد، اتفاقی که هم اکنون شاهد آن هستیم!

*********

پی نوشت:

*هشدار مهم : برداشت و نقل مطالب اختصاصی سایت” آوای جامعه” بدون ذکر منبع مجاز نیست و در صورت مشاهده نه تنها پیگرد قانونی دارد ، بلکه از طریق شبکه های اجتماعی هم به صورت گسترده به مخاطبان اطلاع رسانی می شود ( از اینکه این موضوع را رعایت می کنید متشکریم)