پارک ‌های شهری فضایی برای تأمین نیازهای شهروندان برای ارتباط با طبیعت و سلامت فیزیکی و روانی است و کاهش آلودگی هوا و صدا، تقویت رابطه انسان شهرنشین با طبیعت از دلایل نیاز به بوستان‌های شهری است.

به گزارش گروه شهری آوای جامعه،  وبینار علمی تخصصی با عنوان خدمات اکوسیستم در فضای سبز شهری، رویکردها و چالش‌ها با حضور علی ‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان پارک‌ ها و فضای سبز شهرداری تهران، عنایت عباسی، عضو هیئت عملی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، مهدی خان سفید، عضو هیئت ‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، مهدی حقیقت بین، عضو هیئت ‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و زهرا صادقی محقق و پژوهشگر و فرهاد خسروانی، سرپرست مدیریت مطالعات خدمات شهری به‌ طور برخط انجام شد.

در آغاز این نشست فرهاد خسروانی گفت: با توجه به رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ، نیاز به هوای پاک و آب سالم محسوس است، آلودگی فعالیت‌ های تولیدی و حمل ‌و نقل شهری تأثیر منفی روی سلامت انسان‌ها و محیط‌ زیست دارد،  لذا فضای سبز و منبع تأمین‌کننده فضای سبز پایدار در زندگی انسان‌ها موضوعی حیاتی است، همچنین وی فضای سبز شهری را تأمین‌کننده خدمات اکوسیستم دانست و آن را به چهار گروه تأمین‌کننده، تنظیم‌کننده، اجتماعی و وابستگی تقسیم کرد.

در ادامه این نشست، علی محمد مختاری مدیرعامل بوستان‌ها و فضای سبز به بیان عملکردهای فضای سبز در شهر و کارکردهای اکولوژیک آن مانند: کاهش آلودگی صوتی، جذب گرد و غبار، تلطیف هوا و غیره پرداخت.

وی گفت: برنامه ‌ریزی بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در دو محور کلی توسعه بوستان‌ها و فضای سبز درون‌ شهری و توسعه کمربند سبز پیرامون شهر تهران متمرکز است.

علی محمد مختاری ضمن ارائه آمار مقایسه‌ای درباره تعداد بوستان‌های شهر تهران و سرانه فضای سبز درون ‌شهری و برون‌ شهری از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۴۰۰ افزود: در سال ۱۳۵۷ در شهر تهران حدود ۷۵ بوستان وجود داشته است که این مقدار در سال ۱۳۶۵ به ۱۲۳ بوستان و در پایان سال ۱۴۰۰ به ۲ هزار و ۳۲۳  بوستان محله‌ای، منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای افزایش پیداکرده است، همچنین فضای سبز در سال ۱۳۵۷حدود یک متر برای هرنفر بوده که در سال ۱۴۰۰ به ۵۰/۱۶ متر برای هر شهروند رسیده است.

در ادامه این نشست زهرا صادقی گفت: خدمات فرهنگی اکوسیستم شامل منافع غیرمادی طبیعت است که اجتماعی و بوم آور است و خدمات فرهنگی در بوستان‌های شهری متکی به ادراک جامعه محلی است و طراحی منظر پارک در جهت بهره‌ مندی بیشتر مردم از خدمات پارک شکل می‌گیرد و بهره‌ مندی بیشتر از خدمات فرهنگی پارک تأثیر قابل‌ توجهی در کیفیت زندگی شهرنشینی و ایجاد سرزندگی خواهد داشت.

زهرا صادقی عنوان کرد: دو بعد ذهنی و عینی برای خدمات فرهنگی بوستان‌ها مد نظر است، بعد عینی شامل: تفریح و ارزش‌های اجتماعی و اهمیت میراث طبیعی و فرهنگی است و بعد ذهنی الهامات، حس مکان و ارزش‌های معنوی را در بر می‌ گیرد.

مهدی حقیقت‌ جو، عضو هیئت ‌علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در ارتباط با باغ ‌های ایرانی خاطرنشان کرد : پارک‌ های شهری فضایی برای تأمین نیازهای شهروندان برای ارتباط با طبیعت و سلامت فیزیکی و روانی ایشان است و کاهش آلودگی هوا و صدا، تقویت ارتباط انسان شهرنشین با طبیعت از دلایل نیاز به بوستان‌های شهری است.

وی گفت: برای اینکه بوستان ‌های شهری به ‌عنوان گونه‌ای از فضاهای باز شهری بتوانند در راستای برآورده شدن نیازهای ذکر شده طراحی شوند می بایست الزامات مادی و معنوی به ‌روشنی در طراحی و احداث پارک ‌ها لحاظ شود.

به اعتقاد وی، طراحی منظر در بوستان‌های شهری بایستی در راستای پاسخگویی به نیازهای فردی و اجتماعی مادی و معنوی شهروندان باشد تا بتواند به تقویت سلامت شهروندان کمک کند و این پاسخگویی به نیازها مرتبط با بهره ‌برداری صحیح از خدمات اکوسیستم است.

وی افزود: ایده باغ شهر با بهره ‌برداری از خدمات اکوسیستم مرتبط بوده و باغ شهرهای ایرانی عناصری هستند که شهر را به ‌صورت یک باغ وسیع شکل می‌دهند، همچنین عنوان کرد پانزده گونه باغ شهر ایرانی وجود دارد و نمونه بارز آن باغ شهر اصفهان است.

در ادامه نشست مهدی خان سفید عضو هیئت‌ علمی دانشگاه تهران، مباحث کمی سازی خدمات اکوسیستم فضای سبز شهری را تشریح کرد و گفت: موارد مهم در برنامه ‌ریزی پارک ‌ها و فضای سبز شامل: میزان کمیت، دسترسی، اتصال ارتباط، چند عملکردی بودن و کمیت فضای سبز است.

عنایت عباسی، دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به بحث کشاورزی در شهر تهران و شناخت الزامات و پتانسیل‌های آن گفت: توسعه پایدار لازمه بهبود، پیشرفت و فرایندی است که اساس بهبود وضعیت و از میان برنده کاستی‌ های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته است، توسعه پایدار به میزان وسیعی با شهر ارتباط پیدا می‌کند، همچنین در این راستا به تاریخچه کشاورزی شهری از سال ۱۸۹۰ تا ۱۹۴۵ اشاره کرد.

وی بر این باور است که کشاورزی شهری به انواع فعالیت‌ های زراعی که در داخل شهر و یا محیط پیرامون آن انجام می‌شود و منجر به تولید مواد خوراکی اعم از محصولات باغی، دامی و زراعی و یا غیرخوراکی مانند گل و گیاه اطلاق می‌ شود.

وی گفت: کشاورزی شهری تأثیرات مهمی در ابعاد اجتماعی، سلامت، اقتصادی و محیط ‌زیست دارد،  باغ های مشارکتی فضاهایی هستند که توسط شهرداری‌ ها برای کشاورزی در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد، مهم‌ترین هدف باغ‌ های محله‌ای کارکرد اجتماعی آن است، تعامل قوی با همسایگان، افزایش روحیه مشارکتی، کاهش جرایم و آموزش به کودکان از مهم‌ترین مزایای باغ‌های مشارکتی است.