قطع کردن درختان کهنسال و ایجاد اثر حاشیه‌ای تاثیرات منفی به‌سزایی بر جمعیت دارکوب‌ها و کل اکوسیستم جنگلی داشته است.

به گزارش گروه محیط زیست آوای جامعه،  ایمان بهلولی فعال محیط زیست و عضو رسمی کانون پرنده‌نگری ایرانیان در یادداشتی ، نوشت: اکوسیستم جنگلی محل زندگی حدود ۸۰درصد کل دوزیستان، ۷۵ درصد کل پرندگان و ۶۸ درصد کل پستانداران شناخته شده در جهان است.

مداخله‌های انسان برای بهره‌برداری به ویژه گسترش کشاورزی و شهرسازی منجر به تخریب، قطعه قطعه شدن جنگل‌ها و افزایش اثر حاشیه‌ای (Edge Effect) می‌شود که این امر بزرگترین تهدید برای تنوع زیستی غنی و بی‌مثال جنگل‌هاست.

برای مثال مساحت جنگل‌های هیرکانی در چند دهه گذشته تقریبا به نصف کاهش یافته و سالانه مساحتی بالغ بر هزار هکتار از درختان قطع می‌شوند.

دارکوب‌ها با توجه به صفات بیولوژیکی خود، حساس به پوشش جنگلی و گونه‌های شاخص برای اکوسیستم به حساب می آیند، بدین معنا که حفاظت موفق از آنها به معنای حفاظت از تمامی تنوع زیستی منطقه است، در دنیا ۲۵۴ گونه دارکوب وجود دارد که ۴۲ گونه آنها در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت IUCN قرار دارند و متاسفانه ۴۰درصد این لیست سرخ مربوط به آسیاست.

دارکوب‌ها پرندگانی منزوی هستند که تمایل دارند در اعماق بکر جنگل‌های طبیعی و با درختان کهنسال قطور و یا حتی مرده زندگی کنند و از حاشیه جنگل‌ها و مصنوعات ساخته دست بشر گریزان هستند، ۲۵ گونه از دارکوب‌هایی که به لیست سرخ اضافه شده‌اند، بدلیل تخریب اراضی جنگلی برای گسترش کشاورزی و شهرسازی و به ویژه ۱۰ گونه توسط طرح‌های جنگلداری و قطع انتخابی درختان در رتبه‌بندی بالاتر تهدید هستند.

تحقیقات علمی که در بخش ناهارخوران جنگل‌های هیرکانی انجام شده نیز مهر تاییدی بر گزارش‌های منتشر شده جهانی است که قطع کردن درختان کهنسال و ایجاد اثر حاشیه‌ای تاثیرات منفی به‌ سزایی بر جمعیت دارکوب‌ها و کل اکوسیستم جنگلی داشته است، لذا تخریب جنگل‌ها منجر به پراکنده شدن دارکوب‌ها و ورود آنها به باغات میوه و گردو برای حفظ بقا، و ایجاد یک تعارض انسان محور جدی میان باغداران و دارکوب‌ها شده که متاسفانه منجر به مرگ دارکوب‌ها و وارد آمدن خسارت به باغداران می‌شود.

نکته قابل تامل این است که در تحقیقات انجام شده درباره شرایط حفاظتی و پراکنش اکولوژیکی دارکوب‌ها در جهان, تنها شاهد حضور متوسط ۶.۷۸درصد دارکوب‌ها در مناطق حفاظت شده هستیم و در آسیا میانگین ۴۱.۸درصد محدوده زندگی دارکوب‌ها دچار هم‌پوشانی با صنایع کشاورزی و مصنوعات و مصنوعات انسانی شده است.

متاسفانه فریب ذهنی بزرگی که گریبانگیر اکثریت جامعه دلسوز محیط زیست کشور ما شده، بزرگنمایی بیش از حد حیوانات شهری و اظهار نظرهای مبالغه‌آمیز و غیرعلمی و بدون ماخذ درباره برآورد آسیب‌های وارده از آنهاست که منجر به پاک شدن صورت مساله و بدتر شدن شرایط حفاظتی حیات وحش کشور خواهد شد.

شایسته نیست که در این مقطع حساس زیست‌محیطی کشو ، بدون پژوهش معتبر اظهارنظرهای شخصی مغایر با تحقیقات و گزارشات معتبر علمی داشته باشیم.

راه‌حل کاهش آسیب و جلوگیری از وارد آمدن آسیب مضاعف به جنگل‌ها، به ویژه آتش‌سوزی‌هایی که طبق نظر متخصصین بیش از ۹۰ درصد عمدی هستند و هر ساله در جنگل‌های کشور شاهد آن هستیم، آموزش و افزایش آگاهی جوامع محلی از جمله کشاورزان، باغداران درخصوص روش‌های تقلیل آسیب و همچنین تجدیدنظر در قوانین جبران خسارت است ، چرا که در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی از پرداخت خسارت به جوامع محلی به‌دلیل نداشتن ردیف بودجه در این باره سرباز میزند و سازمان محیط زیست هم جبران خسارت را منوط به مناطق حفاظت شده یا مناطق مجاور آن می‌داند.

در حالیکه بیشتر قریب به اتفاق تعارضات خونین میان انسان و حیات وحش که متاسفانه در اکثر موارد به مرگ حیات وحش ختم می‌شود در خارج از مناطق حفاظت شده اتفاق می افتد.