بیش از ۲۰۰ غلط نگارشی در کتاب فارسی

استاد دانشگاه و محقق زبان فارسی گفت: سال‌ها بود که از غلط‌ های نگارشی دانشجویان در پایان نامه‌ها و متون دیگر تعجب می‌کردم تا آنکه دخترم به کلاس اول رفت و متوجه شدم که بیش از ۲۰۰ غلط و سهل انگاری نگارشی در کتاب فارسی اول دبستان وجود دارد.

به گزارش میزان، امیرشهاب شاهمیری، در برنامه تلویزیونی پرسشگر که با موضوع چالش‌های آموزش زبان فارسی به روی آنتن شبکه آموزش سیما رفت با بیان اینکه در حوزه دانشگاهی فعالیت می‌کنم و سال‌ها بود که از غلط‌ های نگارشی دانشجویان در پایان نامه‌ها و متون دیگر تعجب می‌کردم تا آنکه دخترم به کلاس اول رفت گفت: متوجه شدم که بیش از ۲۰۰ غلط و سهل انگاری نگارشی در کتاب فارسی اول دبستان وجود دارد.

وی مصادیقی از این سهل انگاری‌ها و غلط‌های نگارشی در کتاب فارسی اول بیان کرد و گفت: در زبان فارسی نیم فاصله یا فاصله کوتاه برای جدا کردن بخش‌های یک واژه اعمال می‌شود. مثلا “می‌شود” یک واژه است، ولی از فاصله به جای نیم فاصله بین دو بخش “می” و “شود” استفاده شده است. واژه‌های دیگری، چون یارانه ای، رفته ام، بی نیاز از این جمله اند.

این محقق زبان فارسی با اشاره به علائم سجاوندی، چون علامت تعجب، نقطه، ویرگول و علامت سوال گفت: این‌ها به واژه قبلی می‌چسبند و از جمله یا واژه بعدی فاصله می‌گیرند. علایم نگه دارنده، چون پرانتز نیز همین‌گونه اند که به عبارت داخلی می‌چسبند و از عبارت بیرونی بعدی فاصله می‌گیرند. اما ما مثال‌هایی از کتاب فارسی داریم که در آن علائم سجاوندی رعایت نشده است و کودک عادت می‌کند که این‌ها مهم نیستند.

شاهمیری با اشاره به کاربرد یای کوچک یا یای میانجی در میان صفت و موصوف و مضاف و مضاف الیه گفت: در ترکیبی، چون مداد آبی، چون واژه اول به صامت ختم می‌شود نیازی به‌ی میانجی نیست. اما اگر واژه اول به مصوت بلند ختم شود “ی” بزرگ می‌خواهد مانند آوای دلنشین یا زالوی سیاه. اما حالت سومی داریم که در آن اختلاف است و مسئله وجود دارد و آن زمانی است که آخرین حرف واژه اول “ه ” باشد مانند کارنامه، خانه و مدرسه. در گذشته‌ی مقصوره با این شکل” ء” روی واژه اول قرار می‌گرفت که برخی آن ره به اشتباه همزه می‌گویند.

وی ادامه داد: در حالی که در عربی کرسی تنها روی الف و واو و “ی” قرار می‌گیرد. آمدند و گفتند که، چون در فارسی همزه نداریم باید‌ی مقصوره روی سر ” ه”حذف شود. این مورد به اشتباه حذف شده، زیرا همانطور که گفتیم در این ترکیبات ” ء”،‌ی مقصوره است و نه همزه. اکنون در کلاس اول توصیه می‌شود که از” ی” استفاده کنند مانند “کارنامه‌ی اردشیر” و حالب آنکه نیم فاصله را هم رعایت نمی‌کنند.

این محقق زبان فارسی افزود: اگر واژه فارسی داریم چه اشکالی دارد به جای واژه بیگانه از آن استفاده کنیم و به جای بصری بنویسیم دیداری، یا به جای تعلیم بنویسیم آموزش؟

وی با اشاره به دستورزبان یا نحوه گرامر زبان بیگانه گفت: به عنوان مثال “شعرها” درست است، اما “اشعار” نباید استفاده کنیم. یا به جای “انسانیت” باید بگوییم “انسان بودن”. در مقدمه کتاب فارسی اول دبستان برای معلمان چنین عباراتی نوشته شده و ۲۲ خطا در این مقدمه وجود دارد.

شاهمیری به مشکلات فونت نستعلیق فارسی اشاره کرد و گفت: این فونت برای کلاس اول مناسب نیست. حروف این فونت تراز نیست. یا فوتا بهتر استفاده شود یا خوشنویسی آن را بنویسد.

وی به نامگذاری دریای خزر در نقشه ایران اشاره کرد و گفت: در کتاب درسی ما نوشته شده دریای خزر. چرا باید بگوییم خزر؟ خزر‌ها قومی ترک تبار در سده شش تا ۱۰ میلادی و درشمال شرق ما یا روسیه کنونی ساکن بودند و با ایرانیان بسیار جنگ داشتند و حاکمان یهودی داشتند و سرانجام از بین رفتند. ۴۰ نام برای این دریا ذکر شده است. چه کسی میگوید نام این دریا خزر است؟

وی افزود: طبق مصوبات سال ۱۳۱۶ و ۱۳۶۱ می‌گفتند در مکاتبات داخلی بنویسید مازندران و در مکاتبات خارجی کاسپین. سال ۱۳۱۶، ۱۳۶۱ تصویب شد. اما در سال ۱۳۸۱ تصویب شد در مکاتبات داخل بگویند خزر و در مکاتبات خارجی بگویند کاسپین.

این محقق زبان فارسی با تاکید بر اینکه ضعف ما در زبان فارسی ما فقط کتاب درسی نیست بلکه عوامل دیگری در آن دخیل است گفت: اما توجه کنیم که کتاب فارسی دست به نقد است یکبار آن را کامل اصلاح کنیم. نظام ارزشیابی توصیفی جدید نیست و از قدیم اینگونه بوده، نظام کمی و ترمیک دستاورد آمریکایی هاست. حالا آن‌ها معلم‌های کارآمدتری دارند و دارند دوباره به سمت ارزشیابی توصیفی میروند. برای ما هم خوب است، اما آیا ما زیرساخت‌ها را داریم؟ حقوق آن‌ها ۲۰ برابر ماست و معلم ما باید به فکر شغل دوم باشد؟