چگونگی آمادگی جامعه برای مواجهه با انواع مخاطرات

پیرحسین کولیوند رئیس جمعیت هلال احمر در یادداشتی به اهمیت مقوله آموزش در مدیریت حوادث،، سوانح و به طور کلی انواع مخاطرات و تهدیدات بویژه در حوزه پدافند غیرعامل پرداخت و نوشت:

امروز با موضوعی روبرو هستیم که بیش از هر چیز به قلب رسالت هلال احمر مرتبط است، آموزش برای آماده‌سازی جوامع در برابر بحران‌ها و تهدیدات گوناگون.

ما در هلال احمر مسئولیتی فراتر از یک سازمان امدادی داریم، رسالت ما نجات جان‌ها، حفاظت از کرامت انسانی و ساختن جوامعی تاب‌آور است، این مأموریت، از یک مربی آغاز می‌شود، مربیانی که به مردم مهارت می‌آموزند، امید می‌بخشند و در سخت‌ترین لحظات، به ستون اصلی جامعه تبدیل می‌شوند.

*چرا پدافند غیرعامل؟

پدافند غیرعامل به زبان ساده یعنی «آمادگی برای بدترین شرایط، با استفاده از بهترین توانایی‌ها»، از بلایای طبیعی مثل زلزله و سیل گرفته تا بحران‌ های انسانی مانند جنگ، آوارگی، یا حتی حملات شیمیایی و سایبری، همه نشان داده‌اند که جوامع تنها با آمادگی و برنامه‌ریزی می‌توانند زنده بمانند و رشد کنند.
هلال احمر، به‌عنوان یکی از بازوان اصلی مدیریت بحران، وظیفه دارد مردم را آماده کند تا نه تنها در لحظه بحران جان سالم به در برند، بلکه از آسیب‌های بلندمدت نیز جلوگیری کنند.

*آموزش مربیان، کلید تاب‌ آوری جامعه

اما چه کسی این مأموریت را بر دوش می‌گیرد؟ مربیان هلال احمر، سنگ‌بنای این مسیر هستند. وظیفه آن‌ها صرفاً آموزش چند مهارت فنی نیست. آن‌ها باید:

۱- تبدیل به رهبران بحران شوند

مربی هلال احمر، در زمان بحران، همان کسی است که مردم به او نگاه می‌کنند. او باید قدرت هدایت داشته باشد. این یعنی آموزش مدیریت استرس، تصمیم‌گیری سریع و توانایی هدایت گروه‌های داوطلب و آسیب‌دیدگان در شرایط سخت.

۲-مهارت‌ های عملی و کاربردی منتقل کنند

از آموزش کمک‌های اولیه تا اصول پناه‌گیری ایمن در برابر زلزله و حتی راه‌های مقابله با حملات شیمیایی و بیولوژیکی. این مهارت‌ها نباید تنها در کتاب‌ها بمانند؛ بلکه باید تبدیل به عادت‌های روزمره مردم شوند.

۳- فرهنگ آمادگی را نهادینه کنند

مربیان باید به جامعه بیاموزند که آمادگی در برابر بحران‌ها، وظیفه‌ای همگانی است. مردم باید بدانند که هر کدام از آن‌ها می‌توانند در لحظه‌ای حیاتی، ناجی جان دیگری باشند.

۴. آموزش روانی و اجتماعی بدهند

بحران‌ها فقط به زیرساخت‌ها ضربه نمی‌زنند؛ بلکه روح و روان مردم را هم تحت تأثیر قرار می‌دهند. مربیان باید بتوانند تاب‌آوری روانی و امید را در دل مردم زنده کنند.

۵- تجربه‌ای شخصی، امید در دل تاریکی

اجازه بدهید از تجربه‌ای بگویم که هرگز از خاطرم نمی‌رود. زمانی که در لبنان، در میان جنگ‌زدگان فعالیت می‌کردم، شرایطی پیش آمد که بسیاری از زیرساخت‌ها از بین رفته بود. بیمارستان‌ها تخریب شده، جاده‌ها مسدود بود و مردم، بدون هیچ سرپناهی، در شوک و ترس به‌سر می‌بردند.

اما در همان شرایط، زن و مردی عادی که تحت آموزش‌های هلال احمر قرار گرفته بودند، معجزه می‌کردند. یک مادر، با آموزش کمک‌های اولیه توانست جان فرزندش را که دچار خفگی شده بود، نجات دهد، یا مردی که با اصول ساده پناه‌گیری، گروهی از کودکان را از حمله هوایی در یک پناهگاه نجات داد.

این‌ ها نشان می‌دهد که آموزش درست، حتی در دل تاریک‌ترین لحظات، می‌تواند نور امید را زنده کند.

*ماموریت هلال احمر در پدافند غیرعامل

وظیفه ما در هلال احمر این است که آموزش‌ها را از سطح تئوری به سطح عمل و کاربرد روزمره برسانیم. بیایید چند محور کاربردی را مرور کنیم:

۱- آموزش آماده‌سازی خانواده‌ها

مربیان باید خانواده‌ها را آماده کنند تا در زمان بحران، بدانند چگونه پناه بگیرند، چطور با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و چه وسایلی در دسترس داشته باشند. کیت‌های اضطراری، نقشه‌های فرار و برنامه‌های خانوادگی از جمله این موارد هستند.

۲- آموزش جوامع محلی

مردم محلی، اولین پاسخ‌دهندگان به بحران‌ها هستند. مربیان باید به آن‌ها اصول پایه‌ای مانند کمک‌های اولیه، مدیریت بحران‌های کوچک و نحوه همکاری با نیروهای امدادی را بیاموزند.

۳-آموزش کاهش خسارات زیرساختی

مربیان باید نقش مردم را در مقاوم‌سازی خانه‌ها، مدارس و محل‌های کار روشن کنند. آن‌ها می‌توانند با آموزش ساده، خطرات ناشی از سقوط اشیاء، آتش‌سوزی یا تخریب ساختمان‌ها را کاهش دهند.

۴- تمرینات شبیه‌ سازی

مربیان باید با برگزاری تمرین‌های عملی (مانند مانور زلزله یا تخلیه اضطراری)، مردم را برای مواجهه با شرایط واقعی آماده کنند.

۵- آموزش روانی و فرهنگی

بحران‌ها می‌توانند باعث از هم‌گسیختگی اجتماعی شوند. مربیان باید به مردم بیاموزند که در لحظات سخت، همکاری، همبستگی و آرامش روانی چقدر حیاتی است، بی شک هر کلاس آموزشی که توسط مربیان هلال احمر برگزار می‌شود، یک قدم به سوی نجات جان‌هاست. هر مهارتی که آموخته می‌شود، می‌تواند در لحظه‌ای بحرانی، خانواده‌ای را از فروپاشی نجات دهد.

ما باید باور داشته باشیم که پدافند غیرعامل، تنها یک مأموریت سازمانی نیست؛ بلکه رسالتی انسانی است. ما پیام‌آوران امید، تاب‌ آوری و زندگی هستیم. بیایید با عشق به انسانیت و ایمان به قدرت دانش، این مسیر را با قدرت ادامه دهیم.