محرم و صفر بهار شکوفایی سنت وقف

آوای جامعه / گروه گزارش / علی البرزی 

محرم هر چند به ایام عزای سرور و سالار شهیدان اختصاص دارد و جامعه به احترام عزای حسینی سراسر سیاه پوش می شود اما در کنار حال و هوای حزن و ماتم توجه و تمرکز بر انجام سایر برنامه های مذهبی هم بیشتر از ایام دیگر سال مورد استقبال قرار می گیرد.

از جمله برنامه هایی که در ایام عزای امام سوم شیعیان به صورت ویژه تر انجام می شود، سنت حسنه وقف است، بسیاری از افراد در سراسر کشور همزمان با ایام محرم و صفر نیت واگذاری قسمتی از زمین زراعی خود،اهدای ساختمان و ملکی برای اقامه عزای حسین(ع)را عملی می کنند بر این اساس بهار شکوفایی سنت وقف ایام محرم و صفر است که همزمان با زنده نگاه داشتن نام بزرگی که دین خدا را احیا کرد انجام اعمالی که رنگ و بوی از خودگذشتگی دارد در تاسی از این امام انجام می گیرد.

*دلایل اهمیت وقف

یکی از اعمال پسندیده ای که به عنوان باقیات الصالحات از آن یاد می شود سنت حسنه وقف است اینکه فردی با نیت الهی و برای گره گشایی از کار مسلمانان از مال و دارای خود بگذرد نه تنها برای فرد واقف بلکه برای جامعه اسلامی دارای مزایایی است که اهمیت وقف را دو چندان کرده است. بسیاری از پروژه ها و ایده های صنعتی، کشاورزی و عام المنفعه به دلیل فراهم نشدن الزامات مالی و یا محل انجام کار، بر زمین می ماند تا آمار بیکاری و آسیب های اجتماعی را افزایش دهد اما گذشتن برخی افراد از مال خود و اختصاص آن به انجام کارهای مفید، آن هم در راه دین زنجیره ناکامی ها را قطع کرده و فرصت شکوفایی را پیش روی جامعه قرار می دهد اما ماه محرم که فلسفه وجودی آن زنده نگه داشتن اسلام است باعث شده افراد از انجام انواع کارهای ریز و درشت که با این هدف همخوانی دارد فروگذار نکند.

* فلسفه وقف درمحرم

اهدای یک قطعه باغ چند صد هکتاری، واگذاری یک قطعه زمین میلیاردی برای ساخت بیمارستان و یا اختصاص رستورانی در پایتخت برای برپایی تکیه، تنها بخشی از دریای کرامات ایرانیان در دهه محرم است که با نیت عرض ارادت به سید و سالار شهیدان انجام می شود.

این در حالی است که بسیاری از موقوفات یا به خواست شخص واقف و یا به دلیل اینکه در شهرستان ها و روستاهای دور دست اتفاق افتاده از چشم و گوش رسانه ها پنهان مانده است اما بر کسی پوشیده نیست که سراسر ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب این روزها در تدارک برگزاری مراسم های گوناگون عزاداری هستند و در کنار این موضوع، بسیاری از برنامه ها مانند وقف را نیز عملی می کنند.

از زن روستایی که سماور خود را وقف عزای حسین(ع) کرده است تا پزشکی که دهه عاشورا را در مراکز خیریه به طبابت می پردازد مصادیقی از سنت وقف به حساب می آید که می تواند مورد توجه جامعه قرار گیرد.

این موضوعی است که چنانچه در کانون توجه رسانه ها قرار گیرد می تواند در ترویج هر چه بیشتر وقف موثر واقع شود چرا که در حال حاضر آنچنان که باید اهمیت وقف مورد توجه قرار نگرفته و از طرفی شیوه ها و زمینه های انجام این سنت نیز به طور کامل پوشش داده نشده است.

در حال حاضر برخی افراد متمول نیت انجام وقف را در سر دارند اما به تنهایی نمی توانند زمینه انجام آن را پیدا کنند که رسانه می تواند در این باره راهگشا باشد و یا اینکه برخی افراد که از نظر مالی وضعیت چندان مناسبی ندارند علاقه مند انجام وقف هستند که باز هم رسانه می تواند با معرفی وقف های کوچک و جلوه های گوناگون آن فرد را در اجرای نیتش یاری کند.

*ثبت حدود ۳۲ هزار  موقوفه برای عزاداری

گواه این ادعا که در ایام محرم و صفر و همزمان با اقامه عزای امام حسین(ع) توجه به وقف بیشتر از سایر ایام سال اتفاق می افتد، سخنان رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه کشور است. حجت‌الاسلام احمد شرف‌خانی با هدف تشریح فعالیت های این سازمان در ماه محرم گفته است: «۸۰۷ نوع نیت و وقف داریم که از بین آنها سرفصل اصلی نیات درباره امام حسین (ع) و یاران باوفایش است. در مجموع در کل کشور حدود ۳۲ هزار و ۲۴۴ موقوفه درباره اباعبدالله‌الحسین (ع) با موضوع و نیت تعزیه‌داری و یا همان عزاداری به ثبت رسیده است».

وی خاطرنشان کرد: تعداد ۱۵ هزار و ۸۵ موقوفه نیز درباره روضه‌خوانی و مقتل‌خوانی به ثبت رسیده و همچنین ۸۹ موقوفه در ارتباط با تعزیه‌خوانی و یا شبه‌خوانی در کشور به ثبت رسیده است. همچنین حدود ۲۰ هزار و ۳۳۰ موقوفه نیز در زمینه اطعام ماه محرم و به ویژه اطعام عزاداران اباعبدالله (ع) در دهه اول این ماه به ثبت رسیده است.

*محرم فرصت ترویج وقف

درعین حال باید محرم را فرصتی برای تقویت روحیه جهاد در راه خدا و فداکاری دانست چرا که حضور مردم در مراسم عزاداری با اخلاص انجام می شود و می توان برای ترویج وقف و معرفی زمینه های گوناگون این کار، حضور اقشار گوناگون جامعه را مغتم شمرد.

درهمین باره “حجت الاسلام مختار نوبختی”، کارشناس مذهبی معتقد است وجود امام حسین(ع) در نگاه شیعه برتری بالایی دارد و همین ارادت شیعیان نسبت به این امام بزرگوار باعث شده سمت و سوی برنامه های مذهبی جامعه حسینی باشد.

به گفته نوبختی ۷۰ درصد موقوفات کشور برای امام حسین(ع) انجام می شود و این موضوع نشان می دهد که ماه محرم از ظرفیت بالایی برای ترویج سنت وقف برخوردار است. اما لازم است با برنامه ریزی هدفمند موقوفات را به سمت خلاءهای موجود مانند انجام وقف قرآنی و یا وقف برای امام زمان(عج) سوق داد.

وی با اشاره به حضور پرشور اقشار گوناگون مردم در محافل عزاداری محرم خاطرنشان کرد: برپایی خیمه های عزادر ایام محرم و صفر فرصت مناسبی است که در اختیار وعاظ و مداحان قرار دارد تا فرهنگ وقف تبلیغ شود.

این کارشناس مذهبی درباره راهکارهای ترغیب و ترویج وقف در جامعه عنوان کرد : یکی از راهکارهایی که در این باره می تواند مورد توجه قرار گیرد معرفی موقوفات پایداری است که در گذشته های دور به انجام رسیده اما همچنان مردم از آن بهره می برند.

نوبختی افزود: در ایام محرم افراد رقیق القلب می شوند و این فرصتی است که در اختیار مبلغان قرار دارد تا با بیان آثار و برکات وقف و همچنین تنویر افکار عمومی درباره احکام این سنت زمینه مشارکت افراد را بالا ببرند.

بنابراظهارات این کارشناس مذهبی عمل کردن دقیق به نیت واقفان، واگذاری امور موقوفات به مردم، معرفی جنبه های گوناگون وقف در رسانه ها و یا تهیه و توزیع جزوات مختصر درباره وقف نیز می تواند به عنوان دیگر راهکارهای ترویج وقف مد نظر باشد.

*حبس مال برای منفعت عام در راه خدا

«حبس مال برای منفعت عام در راه خدا تعریف اصطلاح وقف است». همچنین در این باره “حجت الاسلام محمدرضا فوادیان”، کارشناس مذهبی با بیان این مطلب عنوان کرد: همانطور که امام حسین(ع) جان و مال خود را در راه خدا وقف کرد، مردم هم در این ماه برای از خودگذشتگی آماده می شوند. اینکه افراد در این ماه خرج می دهند نشان دهنده آن است که زمینه هایی ایجاد شده که افراد از مال خود بگذرند.

بنابراظهارات فوادیان، سازمان اوقاف و امور خیریه باید بهترین استفاده را از فرصت محرم و صفر داشته باشد و با برنامه ریزی منسجم درباره موضوعات گوناگون وقف، برای مبلغان در این ایام ره توشه تهیه کند.

وی افزود: سخنرانان در عزاداری ها درباره موضوعات گوناگون و احکام دینی صحبت می کنند اما هیج یک از آنها درباره جهاد مالی سخنرانی نمی کند. بنابراین لازم است جایگاه وقف از طریق مبلغان سازمان اوقاف به مردم معرفی شود.

به گفته “فوادیان ممدخواهی” سازمان اوقاف از رسانه ها هم می تواند در افزایش وقف موثر واقع شود، همانطور که در ماه مبارک رمضان برنامه های تلویزیونی ویژه ای برای جمع آوری کمک های مردمی تهیه می شود اوقاف نیز می تواند در ماه محرم ویژه برنامه وقف را روی آنتن ببرد تا زمینه های وقف به مردم اعلام شود.

وی با اشاره به دیگر راهکار ترویج وقف در جامعه خاطرنشان کرد: معرفی عرصه های جدید وقف یکی از موثرترین روش ها برای جلب مشارکت است. جنبه های نوین این سنت حسنه مانند وقف برای علم، انرژی هسته ای، فناوری نانو و یا مهدویت چنانچه به جامعه معرفی شود طیف وسیعی را به این کار دعوت خواهد کرد.

بنابراظهارت این کارشناس مذهبی، شفاف سازی درباره اموال موقوفه در کنار اعلام زمینه های موجود برای انجام این سنت حسنه می تواند یکی از موثرترین راهکارها برای ترویج وقف باشد.

فوادیان با اشاره به یک نمونه وقف خاص که فردی دارایی های خود را صرف تحقیقات علمی در زمینه سلول های بنیادین کرده است، گفت: استفاده از قالب های هنری مانند شعر و موسیقی نیز لازم است از سوی متولیان وقف مورد توجه قرارگیرد تا با استفاده از هنر ظرفیت وقف گسترش یابد.

*هشدار مهم : برداشت و نقل مطالب اختصاصی سایت” آوای جامعه” بدون ذکر منبع مجاز نیست و در صورت مشاهده نه تنها پیگرد قانونی دارد ، بلکه از طریق شبکه های اجتماعی هم به مخاطبان اطلاع رسانی می شود ( از اینکه این موضوع را رعایت می کنید متشکریم)