نتایج یک پژوهش / واکاوی عوامل خودکشی در شهر تهران

سرگرد لیلا حیدری*

خودکشی محصول و نتیجه درد روانی است که منشا نیازهای نا برآورده روانشناختی است و  یک آسیب اجتماعی است که می تواند بر منابع انسانی جامعه تهدیدی جدی به حساب می آید.

اداره برآورد اجتماعی و افکار سنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، در پژوهشی به بررسی ” بررسی علل و عوامل خودکشی در شهر تهران بصورت توصیفی- تحلیلی با روش اسنادی و کتابخانه ای و مطالعه پرونده ها، پرداخته است، و ارائه آمار ازمعاونت عملیات و پلیس پیشگیری فاتب می تواند تعیین کننده میزان خودکشی در سال های مورد بررسی باشد که در این تحقیق نیز به تفصیل به آن اشاره شده است:

گسترش شهرنشینی و افزایش رفاه در کنار تاثیرات مثبتی که داشته است، باعث به وجود آمدن مشکلات اجتماعی و شهری نیز شده است.

گسترش آسیب های روانی و افزایش خودکشی می تواند یکی از این آسیب ها باشد که شهر تهران نیز به عنوان یکی از استان های بزرگ و تاثیرگذار کشور، از این آسیب در امان نمانده است. مطالعات همه گیر شناسی خود کشی در شهر تهران نشان می دهد که خودکشی و اقدام به آن در حال افزایش است و یکی از مشکلات پیچیده شهر تهران می باشد که روز به روز بر تعداد آن افزوده می شود و در حال حاضر به عنوان یک نگرانی عمده بهداشتی مطرح است.

*تهدید منابع انسانی

خودکشی محصول و نتیجه درد روانی است که منشا نیازهای نا برآورده روانشناختی است.فرد می خواهد به گونه ای این درد را از بین ببرد که ناچار به خودکشی می شود.

از جمله منابع مهم که جامعه می تواند آنرا به سوی پیشرفت و ترقی سوق دهد منابع انسانی است و سرمایه گذاری در این بخش می تواند ضامن حیات جامعه ای پویا باشد.

اما از آنجا که آسیب های اجتماعی مانند خودکشی ،طلاق ،بیکاری و اعتیاد می تواند تهدیدی جدی برای منابع انسانی باشد.

درواقع خودکشی در شهر تهران یکی از معضلات اجتماعی است که باعث  از بین رفتن نیروی فعال جامعه شده و یک مشکل بزرگ برای سلامتی بشر تلقی می شود.

در عصر حاضر که روابط و تعاملات اجتماعی از پیچیدگی خاصی برخوردار گشته اند آمار و اطلاعات منتشره درباره خودکشی در کلانشهر تهران حکایت از بالا رفتن میزان آن در سطح جامعه می دارد، این پدیده در شهر تهران اکنون به سرعت به یک تهدید و مسئله اجتماعی تبدیل شده است .

ویژگی بارزی که درپایتخت خودکشی را به سوی تبدیل شدن به یک موضوع اجتماعی و تهدید سوق می دهد این است که تعداد گروه های در معرض خطر افزایش یافته اند وزنان، دانشجویان، جوانان و طبقات پایین جامعه و مناطق توسعه نیافته را در برمی گیرد. پدیده خودکشی در شهر تهران نگران کننده به حساب می آید، چرا که منجر به پدید آمدن عوارض وآسیب های روحی و روانی درجامعه و خانواده می شود که از بسیاری جهات برای افراد جامعه تهدید واقعی و غیر قابل جبرانی به حساب می آید.

*آمار افزایشی خودکشی

یکی از دلیل های  مرگ و میر در شهر تهران که به دست خود انسان حادث می شود خودکشی است.

بالا رفتن میزان خودکشی در دهه های گذشته و همچنین به کار بردن شیوه های دردناک، تأسف برانگیز و خشن خودکشی مانند خودسوزی، مصرف دارو، استفاده از سلاح گرم و  حلق آویز کردن بویژه در میان قشر نوجوان به عنوان یک معضل اجتماعی اذعان زیادی را به خود مشغول کرده است.

براساس آمار جهانی خودکشی در بیشتر کشورها سومین مرگ و میر و بطور کلی هشتمین عامل مرگ و میر در دنیاست.بنابر این آمار زنان سه برابر مردان اقدام به خودکشی می کنند. ایران سومین کشور جهان است که در آن آمار خودکشی موفق زنان افزایش یافته و در حال پیشی گرفتن از آمار خودکشی مردان است.

*خودکشی نشانه نبود احساس امنیت فردی

خودکشی به عنوان اقدام آگاهانه در آزار خود که به مرگ منتهی می شود .یکی از مشکلات پیچیده جامعه انسانی می باشد که روز به روز بر وسعت آن افزوده می شود و هنوز به عنوان یک نگرانی عمده بهداشتی مطرح است.

بر اساس تخمین های سازمان بهداشت جهانی سالانه یک میلیون مرگ ناشی از خودکشی در دنیا رخ می دهد.

سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که مرگ با خودکشی بیشتر از مرگ باقتل و جنگ می باشد.خودکشی واقدام به خودکشی پدیده های پیچیده روانی هستند که تحت تاثیر متقابل عوامل فردی و محیطی قرار دارند خودکشی اقدامی آگاهانه در آزار خود است که به مرگ منتهی می شود.

خودکشی و تفکر خودکشی را می توان به عنوان پدیده ای روانی در نظر گرفت که تحت تاثیر متقابل عوامل شخصی و محیطی قرار داند.

خودکشی به واسطه مطالعات در زمینه شیوع افکار و رفتارها و نتایج غم انگیز آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از بین تمامی آسیب ها و موضوعات روانی- اجتماعی خودکشی به عنوان یکی از نشانه های نبود احساس امنیت فردی و سلامت روان افراد در جوامع امروزی مطرح است. انحرافی که نه تنها سلامت فرد خودکش بلکه سلامت جامعه را به خطر می اندازد.

*تاثیر مشکلات جامعه بر افزایش خود کشی

یکی از معضلات امروزی در شهر تهران که به بروز پدیده اقدام به خودکشی کمک کرده مشکلات روز افزون جامعه می باشد.این مشکلات در به وجود آمدن رفتارهایی همچون پرخاشگری ،قلدری،لجبازی،ارعاب و کینه توزی نقش مهمی داشته اند.

این مشکلات با توجه به ابعاد شخصیتی افراد می تواند باعث بروز رفتارهای اقدام به خودکشی در سطح جامعه شود.

در این میان بیشتر مردم و به ویژه جوانان و نوجوانان که بزرگترین سرمایه های انسانی جامعه هستند بیشتر در معرض این اقدام قرار گرفته و صدمات جبران ناپذیری که تبعات سوء آن در ابعاد فرهنگی ،اجتماعی ،اقتصادی ،و اخلاقی آشکار شده بر پیکره جامعه وارد می شود.

*شناسایی افراد دارای افکار خودکشی

شناسایی افراد دارای افکار خودکشی می تواند به عنوان یک فاکتور پیشگویی کننده مهم زمینه را برای مداخلات پیشگیری از این پدیده شوم فراهم نماید.

به همین منظور بررسی ویژگیها و ابعاد شخصیتی یکی از فاکتورهایی است که می توان از طریق آن افراد با افکار خودکشی و در معرض اقدام به خودکشی را شناسایی کرده و عواملی را که به بررسی ارتباط بین ویژگی های شخصیتی و کاهش اختلالات شخصیت پرداخته مشخص نماید و در نهایت به این وسیله در پیشگیری از اقدام به خودکشی و اثرات سوء آن در جامعه اقدام  کرد.

گفتنی است،  که نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده وزارت آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی و سایر سازمان ها و نهادهایی که به نوعی متولی تأمین امنیت اجتماعی هستند و با تعلیم و تربیت خانواده ها به ویژه نوجوانان و جوانان سر و کار دارند و هدف آنان ارتقاء سطح سلامت روان فرد، خانواده و جامعه و پیشگیری از آسیب های اجتماعی است، قرار گیرد.

اما آنچه که درباره خودکشی حائز اهمیت فراوان است پیشگیری از خودکشی است که این امر به جز در سایه تشخیص به موقع نشانه های هشدار دهنده این پدیده و اقدام موثر درباره آن امکان پذیر نیست.ب نابراین شناخت عواملی که خودکشی را پیش بینی می کنند اولین گام به سوی پیشگیری و مداخله مناسب است.

*نتایج مطالعات کارشناسان اجتماعی 

دراین مطالعه همچنین موردی نظر کارشناسان اجتماعی و انتظامی نیز آورده شده و نتایج به دست آمده از مطالعه خلاصه پرونده های آن ها مشخص کرده است:

بر اساس یافته‌های این پژوهش، مهمترین عامل اجتماعی در خودکشی، آشفتگی محیط خانوادگی و ارتباط با دوستان ناباب است و سایر عوامل در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد.

نتایج به دست آمده از مطالعه پرونده ها مشخص نمود که هر کدام از عوامل تا چه میزان در این آسیب اجتماعی موثر است بر اساس یافته‌های این پژوهش، مهمترین عامل خودکشی، محیط آشفته خانوادگی و دوستان ناباب است.

نتایج به دست آمده از مصاحبه اولیه مشخص نمود که هر کدام از عوامل تا چه میزان در این آسیب اجتماعی موثر است عوامل اجتماعی ۴۲ درصد ، عوامل فرهنگی ۵ درصد ،عوامل اقتصادی ۱۳ درصد ،عوامل روان شناختی ۳۷ درصد ، عوامل انتظامی و امنیتی ۳ درصد می باشد. که نشان می دهد عوامل اجتماعی (محیط آشفته خانوادگی و دوستان ناباب ) بیشترین تاثیر در گرایش افراد به پدیده خودکشی را دارا است.

 *کارشناس ارشد اداره برآورد معاونت اجتماعی تهران

***********

پی نوشت:

انتشار مطالب با عنوان “یادداشت میهمان” یا “نتایج پژوهش های اجتماعی” صرفا دیدگاه های پایگاه خبری “آوای جامعه” در حوزه های گوناگون اجتماعی نیست و تنها برای گردش آزاد اطلاعات ، نظرات ، دیدگاه ها و همچنین طرح موضوعات روز جامعه به قلم کارشناسان ، فعالان اجتماعی و مدیران منتشر می شود.