مجازات توهین در فضای حقیقی و مجازی
مجازات اشخاصی که با استفاده از ابزارهای خاص مانند شبکه‌های اجتماعی به دیگران توهین می‌کنند همچون افرادی است که در کوچه و خیابان به دیگران اهانت می‌کنند.
براساس قانون، مجازات اشخاصی که با استفاده از ابزارهای خاص مانند شبکه‌های اجتماعی به دیگران توهین می‌کنند همچون افرادی است که در کوچه و خیابان به دیگران اهانت می‌کنند.
به گزارش آنا، توهین در لغت به معنی خوار کردن است و اکثر نظام‌های حقوقی جهان توهین را یک جرم تلقی کرده‌اند. جرم توهین یکی از جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص محسوب می‌شود و در اصطلاح به هر رفتاری اعم از فعل، گفتار، اشاره یا نوشتار دلالت دارد که بتواند به نحوی باعث سبک کردن یا خوار و خفیف کردن مخاطب توهین، در نظر افراد متعارف و معمولی جامعه قرار بگیرد.
رفتارهایی مثل آب دهان به روی دیگری انداختن، تنه زدن تحقیر‌آمیز به دیگری یا برداشتن کلاه دیگری به حالت تمسخر یا برخی اشارات انگشتان دست که در فرهنگ کشور ما اهانت‌آمیز تلقی می‌شوند و… که عرفا باعث تحقیر شخص می شود، می تواند جرم توهین به حساب می آید.
جرم توهین یک جرم مطلق است و مقید به نتیجه خاصی نیست، بر همین اساس اگر مخاطب توهین از شخصیت بالایی برخوردار باشد و در عمل از توهین ناراحت نشود، باز هم جرم توهین به صرف موهن بودن رفتار مرتکب آن ارتکاب یافته است.
تحقق جرم توهین مستلزم عمدی بودن آن است یعنی مرتکب باید عمدی در ارتکاب رفتار موهن خود نسبت به دیگری داشته باشد، بنابراین در وهله اول مرتکب جرم توهین نباید در حالت خواب، بیهوشی، هیپنوتیزم، مستی و نظایر آن باشد دوم باید به موهن بودن رفتار خود آگاهی داشته باشد نه آن‌که به دلایلی مثل تفاوت فرهنگی یا زبانی یا قومی مثل معنی برخی اشارات دست در برخی زبان ها و یا برخی از الفاظ در فرهنگ های گوناگون، نسبت به موهن بودن رفتار خود جاهل باشد.
توهین از منظر قانونگذار جرم است خواه در فضای مجازی اتفاق بیفتد خواه در فضای واقعی و حقیقی جامعه. مجازات اشخاصی که با استفاده از ابزارهای خاص ارتباطی مثل تلگرام، واتساپ، اینستاگرام، توئیتر و… به دیگران توهین می‌کنند همچون کسانی است که در کوچه و خیابان به دیگران اهانت می‌کنند.
در راستای هتک حرمت اشخاص، قانونگذار در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به صراحت در خصوص توهین ساده بیان می‌کند: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
قانونگذار در ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی در خصوص توهین مشدد هم می‌گوید هر کس پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم و یا هر یک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند ساب النبی است و به اعدام محکوم می‌شود. قانونگذار در تبصره همین ماده هم بیان می‌کند: قذف هر یک از ائمه معصومین(ع) و یا حضرت فاطمه زهرا (س) یا دشنام به ایشان در حکم سب نبی است. اما نکته مهم در خصوص جرم توهین که باید به آن توجه داشت این است که توهین ممکن است به صورت حضوری یا غیابی باشد در واقع لازم نیست در حضور شخصی او را مورد توهین قرار دهیم بلکه همین که فردی دیگری را در غیاب او هم مورد توهین قرار دهد مرتکب جرم توهین شده است. همچنین برای تحقق جرم توهین راست یا دروغ بودن اعمال به کار رفته شرط نیست و عمده مطلب این است که گفتار یا رفتار در نظر عرف جامعه وهن‌آور و سبک‌کننده باشد.
توهین به مقامات هم به‌عنوان یکی از مصادیق مشدد جرم توهین محسوب می‌شود، به زبان ساده یعنی هر چقدر شخص که به او توهین می‌شود از شأن و مقام اجتماعی بالاتری برخوردار باشد توهین به وی هم جرم بزرگ‌تری به حساب می آید.
به همین دلیل توهین به مقامات دولتی دارای مجازاتی سنگین‌تر نسبت به توهین به افراد عادی می‌باشد. در همین راستا قانونگذار ما در قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات در ماده ۶۰۹ می‌گوید هر کس با توجه به سمت به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس‌جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات و یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین کند به ۳ تا ۶ ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
توهین به مقامات سیاسی خارجی که به کشور ما سفر می‌کنند هم جرم است و با توجه به ماده ۵۱۷ قانون مجازات بخش تعزیرات که می‌گوید هر کس علنی نسبت به رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین کند به یک تا سه ماه حبس محکوم می‌شود اما شرط تحقق این ماده است که در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به ایران معامله متقابل بشود و در تبصره همین ماده قانونگذار می‌گوید اعمال مواد این فصل منوط به تقاضای دولت مربوطه یا نماینده سیاسی آن دولت یا مطالبه مجنی‌علیه یا ولی او است و در صورت استرداد تقاضا تعقیب جزائی نیز موقوف خواهد شد.
اهانت به مقدسات هم در قانون کشور ما جرم محسوب می‌شود در همین خصوص قانونگذار ما در قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات در ماده ۵۱۳ بیان می‌کند که هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین(ع) یا حضرت صدیقه طاهره(س) اهانت کند اگر مشمول حکم ساب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این‌صورت به حبس از ۱ تا ۵ سال محکوم خواهد شد.
مقصود از مقدسات تمامی اشخاص و اماکنی متبرکه‌ای است که در دین از جایگاه ویژه و خاصی برخوردار است. لازم به ذکر این نکته مهم است که منظور از پیامبران عظیم‌الشأن تمامی پیامبران است.
در کشور ما از آن جایی که مقام معظم رهبری هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ شرعی بالاترین مقام محسوب می‌شود اگر فردی به حضرت آقا امام سید علی خامنه ای توهینی کند جرم محسوب شده و مجازات سنگینی برای آن فرد در بر خواهد داشت. به‌طوری که قانونگذار در ماده ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به این نکته مهم اشاره کرده است و بیان می‌کند که هر کس به حضرت امام خمینی (ره ) و رهبر انقلاب به نحوی از انحا اهانت کند به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد.
از نکات قابل توجه در بررسی جرم توهین، تفاوت این جرم با بزه افترا و نشر اکاذیب می‌باشد که باید بسیار دقت کرد در تشخیص این جرایم بر همین اساس مطابق با ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات قانونگذار ما افترا را این‌گونه تعریف می‌کند: هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و در صورتی‌‌که نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به ۱ ماه تا ۱ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق و یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.
در تبصره همین ماده هم قانونگذار گوید در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا به حساب می آید هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.